وقتی پرخوری نمی کنیم ولی چاق می شویم

اگر غذایتان زیاد است و تحرکتان کم، نباید از چاق شدنتان تعجب کنید. اما اگر غذای چندانی نمیخورید و تحرکتان هم چندان کم نیست، حق دارید اگر از افزایش وزنتان یکه بخورید

پزشکان میگویند بهجز تغذیه، توارث و تحرک، علل دیگری نیز میتوانند در افزایش وزن ما نقش داشته باشند. در این مطلب نگاهی انداختهایم به برخی از مهمترین علل پنهان چاقی.

کم خوابی

اگر تا دیر وقت بیدار بمانید، احتمال بیشتری وجود دارد كه آخر شب به غذا خوردن روی بیاورید و به این ترتیب میزان کالری دریافتیتان افزایش مییابد. از طرفی تغییرات در میزان هورمونها در این وضعیت باعث افزایش احساس گرسنگی و اشتها میشود و دیرتر احساس سیری خواهید كرد.

یائسگی

بیشتر زنان نزدیک به زمان یائسگی مقداری وزن اضافه میکنند، اما احتمالا کاهش هورمونهای جنسی علت این افزایش وزن نیست بلكه با بالا رفتن سن، سوختوساز در بدن کند میشود و کالری کمتری میسوزد. از طرفی تغییرات در شیوه زندگی (مانند تحرك كمتر) نیز ممکن است در این افزایش وزن دخیل باشد اما جایی که در آن چربی در بدن تجمع پیدا میکند، ممکن است به یائسگی مربوط باشد. در یائسگی، چربی بیشتر اطراف کمر جمع میشود، نه در رانها و لگن.

تخمدان پلیكیستیك

نشانگان تخمدان پلیكیستیك یک مشکل هورمونی رایج در زنان در سنین باروری است. در بیشتر زنان دچار این نشانگان، کیستهای کوچک بسیار در تخمدانها رشد میکند. این عارضه باعث از بین رفتن تعادل هورمونی میشود و بر چرخه قاعدگی تاثیر میگذارد و ممکن است پرمویی و آکنه ایجاد کند. خانمهای دچار این عارضه نسبت به انسولین مقاوم هستند كه باعث افزایش وزن میشود و چربی اضافی در شکم آنها تجمع پیدا میکند. چاقی شکمی مبتلایان را در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی قرار میدهد.

ترک سیگار

افرادی که سیگار را ترک میکنند بهطور میانگین کمتر از 4.5 کیلوگرم وزن اضافه می کنند زیرا با حذف نیكوتین چند اتفاق میافتد:

- فرد احساس گرسنگی بیشتری میکند و غذای بیشتری میخورد که این احساس گرسنگی ممکن است پس از چند هفته برطرف شود.

- بدون اینکه میزان کالری دریافتی کم شده باشد، سوختوساز کند میشود.

- غذاها برای فرد خوشمزهتر بهنظر میرسند که ممکن است به پرخوری بینجامد.

- فرد به خوردن غذاهای حاضری پرچربی و پرقند روی می آورد.

کم کاری تیرویید

اگر تیرویید (غده پروانهای شکلی که جلوی گردن قرار دارد)، به اندازه کافی هورمون تیروییدی تولید نکند، احتمالا احساس خستگی، ضعف و سرما خواهید کرد و اضافه وزن پیدا میکنید. اگر هورمون تیرویید کافی نباشد، سوختوساز در بدن کند میشود و احتمال بالا رفتن وزن افزایش پیدا میکند. حتی اگر کارکرد تیرویید در حد پایینی دامنه طبیعی باشد، ممکن است افزایش وزن بهوجود آید. معمولا درمان کمکاری تیرویید باعث از بین رفتن این اضافه وزن خواهد شد.

داروهای کورتونی

داروهای ضدالتهابی استروییدی (داروهای کورتونی) مانند پردنیزولون به دلیل اثرشان در افزایش وزن مشهور هستند. تجمع مایع در بدن و افزایش اشتها دلایل اصلی افزایش وزن با مصرف این داروهاست، اما این عارضه جانبی آنها به دوز دارو و مدت زمان مصرف بستگی دارد. در برخی مصرفکنندگان داروهای استروییدی بهطور گذرا چربیهای بدن جابجا و در مناطقی مانند صورت، پشت گردن و شکم جمع میشود.

قرصهای ضدبارداری

برخلاف عقیده رایج، قرصهای ضدبارداری ترکیبی (استروژن و پروژسترون) باعث افزایش وزن در درازمدت نمیشوند. گاهی برخی از زنانی که قرصهای ترکیبی مصرف میکنند، مقداری اضافه وزن پیدا میکنند اما این افزایش وزن به تجمع مایع در بدن مربوط می شود و معمولا کوتاه مدت است. اگر هنوز هم در اینباره نگران هستید، با پزشکتان مشورت کنید.

کوشینگ

افزایش وزن، علامت شایع نشانگان کوشینگ است. نشانگان کوشینگ گاهی به دلیل مصرف داروهای استروییدی برای بیماریهایی مانند آسم، آرتریت یا لوپوس بروز می كند. همچنین این نشانگان ممکن است در نتیجه تولید بیش از حد هورمون کورتیزول بهوسیله غده فوقکلیه یا به توموری مربوط باشد که این هورمون را میسازد. تجمع چربی به این دلیل بیش از همه در صورت، گردن، بخش بالایی پشت و دور کمر خواهد بود.

بعضی داروهای اعصاب

یک عارضه جانبی برخی از داروهای ضدافسردگی، افزایش وزن است، بنابراین اگر فکر میکنید داروی ضدافسردگیتان باعث چاقیتان شده، با پزشك درباره تغییر برنامه درمانی مشورت کنید اما هرگز خودسرانه داروهایتان را تغییر ندهید. برخی افراد هم پس از مدتی مصرف داروی ضدافسردگی، به علت اینکه حالشان بهتر و اشتهایشان بیشتر میشود، وزن اضافه میکنند. خود افسردگی نیز ممکن است باعث تغییرات وزن شود.

از میان داروهای اعصاب و روان، برخی داروهای دیگر نیز افزایش وزن را به دنبال دارند؛ مثلا داروهای ضدروانپریشی که برای درمان اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی بهکار میروند و همینطور داروهای ضدمیگرن، ضدتشنج، ضدفشارخون و ضددیابت.

استرس

در زمان استرس میزان ترشح کورتیزول یا  « هورمون استرس » در بدن افزایش مییابد و اشتها را زیاد میکند. علاوه بر این ممکن است برای تسکین خودتان هنگام استرس به خوردن غذاهای پرکالری روی بیاورید. ترکیب این دو عامل زمینه را برای افزایش وزن فراهم میكند.

پنج قاعده دارویی

اگر مصرف داروی خاصی باعث افزایش وزنتان شده است، به قواعد زیر توجه داشته باشید:

قاعده اول: بدون مشاوره با پزشك مصرف هیچ دارویی را قطع نکنید زیرا این دارو ممکن است برای حفظ سلامت ضروری باشد.

قاعده دوم: خودتان را با دیگر افرادی که همین دارو را مصرف میکنند، مقایسه نکنید. عوارض جانبی یک دارو در همه افراد به یک شکل ظهور نمیکند. اگر دارویی باعث افزایش وزن در فردی شده باشد، لزوما این اثر را در شما ندارد. با پزشكتان در این باره مشورت کنید.

قاعده سوم: اگر افزایش وزن شما ناشی از تجمع مایع در بدن بود، نگران نباشید زیرا این افزایش وزن دائمی نیست. هنگامی که مصرف دارو را به پایان برسانید یا بیماری تان کنترل شود، پفکردگی ناشی از تجمع مایع فروکش میکند. در طول این مدت از یک رژیم غذایی کمنمک پیروی کنید.

قاعده چهارم: با پزشك درباره داروی دیگری که به عنوان جایگزین میتوانید مصرف کنید، مشورت کنید. در بسیاری از موارد پزشکتان میتواند داروی دیگری را برای شما تجویز کند که این عارضه جانبی را نداشته باشد.

قاعده پنجم: اگر افزایش وزنتان ناشی از کاهش میزان سوختوساز در بدن به علت یک بیماری یا مصرف داروست، باید سعی کنید با ورزش سرعت سوختوساز را بالا ببرید

مربی تناسب